Zasady wyznaniowe

Kościół Ewangelicko – Augsburski

Kościół Ewangelicko – Augsburski to oficjalna nazwa kościołów tradycji luterańskiej w Austrii, Czechach, Francji (Alzacja, Lotaryngia), Jugosławii, Polsce, Rumunii, Słowacji i Słowenii (w pozostałych krajach funkcjonuje nazwa Kościół Ewangelicko – Luterański lub Kościół Luterański). Nazwa wywodzi się od tekstu wyznania wiary złożonego w 1530 roku na sejmie w Augsburgu, stanowiącego także jedną z podstawowych ksiąg wyznaniowych w luteranizmie – Wyznanie Augsburskie.

Kościół luterański powstał jako konsekwencja wystąpienia ks. dr Marcina Lutra 31.10.1517r. w Wittenberdze, kiedy to na drzwiach Kościoła zamkowego przybił 95 tez. Nawoływały one do odnowy Kościoła Powszechnego (Katolickiego) w duchu Ewangelii. Sprzeciwiał się w nich Luter sprzedaży odpustów, a także szeroko występującym nadużyciom w Kościele. Zamiarem Lutra nie było stworzenie nowego wyznania, ale naprawa, odnowa wewnątrzkościelna tego, który istniał (sam Luter był Augastianinem w zakonie w Erfurcie). Swoim wystąpieniem rozpoczął wielką dysputę na temat Kościoła, ale także zapoczątkował okres zwany Reformacją.

Hasła reformacyjne dotarły do Polski bardzo wcześnie. Pisma Lutra przywozili ze sobą kupcy oraz studenci wracający do domu z Wittenbergi i Królewca. Kazania ewangelickie głoszono już w 1518r. w Gdańsku i Jaworze na Dolnym Śląsku. Idee reformacyjne przyjmowali najpierw uczeni i mieszczanie, a nieco później szlachta. Nadzwyczaj prędko hasła reformacyjne dotarły na Śląsk. W 1523 roku rada miejska Wrocławia powołała na stanowisko proboszcza ewangelickiego przy Kościele Marii Magdaleny byłego mnicha, Jana Hessa, który głosił kazania w duchu reformacji wittenberskiej. Z Dolnego Śląska hasła reformacyjne dotarły na Śląsk Cieszyński. W 1525 roku po złożeniu hołdu przez mistrza krzyżackiego Albrechta von Hochenzolerna przed królem polskim Zygmuntem Starym, luteranizm objął Prusy książęce, a w dalszej konsekwencji całe Pomorze.

Naukę Lutra i Kalwina przyjmowała także szlachta, co miało duże znaczenie polityczne i zaowocowało w ustawy o wolności druku, wyznania, doprowadziło do zniesienia cenzury kościelnej i sądów kościelnych, a w 1573 roku spowodowało równouprawnienie wyznań.

Reformacja upowszechniła pogląd, że zwykli ludzie mogą i powinni czytać Biblię. Szkoły ewangelickie wyróżniały się wysokim poziomem nauczania. Działalność oświatowa przyczyniła się do rozwoju kultury, drukarstwa i powstania literatury narodowej. W 1551 roku ukazały się w języku polskim cztery ewangelie, w 1552 roku Nowy Testament, a w 1563 roku cała Biblia (Tzw. Biblia Brzeska lub Radziwiłłowska). Wydrukowano także Postylle, rozwijała się publicystyka wyznaniowa. Specyfiką polskiej reformacji była tolerancja religijna. Polska, w zalanej krwią Europie, była krajem bez stosów. Okres rozwoju Reformacji zamknięty został w 1573 roku wprowadzeniem równouprawnienia i pokoju wyznaniowego.

Podstawowe zasady Kościoła Ewangelickiego:

“Sola Verbum” (Jedynie Słowo) – Słowo Boże jest jedynym środkiem zbawienia. Zasada ta oznacza, że dokonane na Golgocie zbawienie przez Jezusa Chrystusa rozdzielane jest przez Słowo Boże. Bóg w Słowo swoje włożył moc zbawienia wierzącego człowieka. Dobro ofiary krzyżowej dokonanej przez Chrystusa raz na zawsze, staje się udziałem tych, którzy z wiarą słuchają Słowa Bożego i używają Sakramentów zgodnie z nakazem Chrystusa – Przeto odrzućcie wszelki brud i nadmiar złości i przyjmijcie z łagodnością wszczepione w was Słowo, które może zbawić dusze wasze list Jakuba 1,21).

“Solus Christus” (Jedynie Chrystus) – Jedynym Zbawicielem, naszym Panem, pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem jest Jezus Chrystus. Jedynie On winien być przedmiotem czci i uwielbienia. Hasło to wyklucza pośrednictwo Marii i świętych. Należy ich stawiać za wzór bogobojnego życia, otaczać szacunkiem, lecz modlić się należy jedynie do Boga przez Jezusa Chrystusa. Wszelkie wzywanie pośrednictwa świętych ujmuje czci należnej Synowi Bożemu – Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek Chrystus Jezus (I list do Tymoteusza 2,5).

“Sola gratia” (Jedynie Łaska) – człowiek usprawiedliwiony zostaje przez Boga jedynie z łaski, dzięki zasłudze krzyżowej Jezusa Chrystusa przez wiarę. Łaska Boża wyprzedza wszelkie ludzkie działanie, a pobożne praktyki i dobre uczynki nie wyjednają nam zbawienia. Uczynił to Chrystus przez swoją śmierć krzyżową na Golgocie. Wiara nie jest zasługą przed Bogiem. Wyrasta ona ze Słowa Bożego i przez nią człowiek przyswaja sobie dar usprawiedliwienia. Bóg wierzącego przyobleka w szatę Chrystusowej sprawiedliwości. Dobre uczynki są powinnością chrześcijanina, wyrastają z wiary i świadczą o jej szczerości i autentyczności. Jedynie w Chrystusie wiara może zaowocować – Albowiem łaską zbawieni jesteście przez wiarę, i to nie z was: Boży to dar; nie z uczynków, aby się kto nie chlubił (list do Efezjan 2,8-9).

“Solum Scriptura” (Jedynie Pismo) – Jedynym źródłem wiary i życia chrześcijanina jest Biblia. Wiary i życia chrześcijanina nie może kształtować tradycja i soborowe orzeczenia. Wiara wyrasta jedynie ze Słowa Bożego i przez Słowo jest kształtowana. To, co jest niezgodne ze Słowem Bożym musi być odrzucone i uznane za nieautentyczny wyraz wiary. Chrześcijanin nie może iść w życiu za głosem zwiastowania, które nie wypływa z Pisma Świętego – Całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był doskonały, do wszelkiego dobrego dzieła przygotowany (II list do Tymoteusza 3,16).

Zgodnie z nauką Pisma Świętego nauczamy więc:

• Pismo Święte, Słowo Boże, Biblia jest jedynym źródłem i normą wiary chrześcijańskiej i życia chrześcijańskiego.
• Nie ma w nikim innym zbawienia jak tylko w Jezusie Chrystusie, naszym jedynym Zbawicielu, Odkupicielu i Pośredniku, ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Panu. Jego krzyż jest drogą do odkupienia i zbawienia.
• Luterańska “teologia krzyża” stawia krzyż Jezusa Chrystusa podobnie jak ap. św. Paweł w centrum nauki i życia Kościoła. (“My zwiastujemy Chrystusa ukrzyżowanego” – 1 list do Koryntian 1,23).
• Wierzący zostaje usprawiedliwiony jedynie z łaski Bożej, bez zasług. Zbawienia nie można zyskać przez zasługi.
• Wiara w Jezusa Chrystusa daje zbawienie. “Bez wiary nie można podobać się Bogu” (list do Hebrajczyków 13,6). Wiara jest zupełnym zaufaniem Bogu. Dobre uczynki nie są zasługami, lecz owocami żywej wiary. Wiara musi być czynna w miłości. Chrześcijanin czyni dobrze nie po to, aby być zbawionym, ale dlatego, że jest zbawiony.
• Dla luteran nauka o usprawiedliwieniu to zasadniczy “artykuł stania i upadku Kościoła”, od którego luteranizm nie może odstąpić. Tak więc luteranizm zgodnie z nauką pism apostolskich (szczególnie ap. św. Paweł) mocno akcentuje, że grzeszny człowiek może być usprawiedliwiony przez Boga darmo z łaski Bożej przez wiarę w Jezusa Chrystusa (por. list do Galacjan 2,16; list do Rzymian 3,24.28).

Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego:

Księgi Wyznaniowe (Symbole wiary) wypływają z Pisma Świętego i ich autorytet jest zależny od autorytetu Biblii. Teologia luterańska bierze obok Biblii pod uwagę starochrześcijańskie symbole, jak i wyznania powstałe w dobie Reformacji. Jako świadectwa odczytania Ewangelii w konkretnej sytuacji historycznej ukształtowały one oblicze Kościoła Luterańskiego (i pozostałych Kościołów doby Reformacji), ich pobożność i naukę. Wyrażona w pismach wyznaniowych wiara rozumiana jest jako owoc działania Duch Świętego, ponadto spełniają dla Kościoła funkcje normatywną.

• Mały katechizm ks. dr Marcina Lutra
• Duży katechizm ks. dr Marcina Lutra
• Wyznanie augsburskie
• Obrona Wyznania augsburskie
• Artykuły szmalkaldzkie
• Formuła zgody

Starochrześcijańskie symbole wiary:

• Wyznanie apostolskie
• Wyznanie nicejsko – konstantynopolitańskie
• Wyznanie atanazjańskie