Remont

W 1992 roku Niemieckie Centrum Rzemiosła i Ochrony Zabytków w porozumieniu z Parafią Ewangelicko – Augsburską w Świdnicy i Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków skierowało wniosek do Federalnego Ministerstwa Badań i Technologii w Niemczech o sfinansowanie pierwszego etapu prac przy Kościele Pokoju w Świdnicy. W roku następnym skierowano do Fundacji Ochrony Środowiska (Niemcy) i Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej wnioski o finansowanie kolejnych prac. Dzięki uzyskanym środkom rozpoczęto realizację projektu pod nazwą „Wzorcowe badania historyczne i restauratorskie oraz prace konserwatorskie w Kościele Pokoju p.w. Trójcy Świętej w Świdnicy”. W latach 1993 – 1996 prace koncentrowały się na badaniach, zabezpieczeniach, próbnych restauracjach i konserwacjach elementów wyposażenia. Badaniami objęto m. in.: konstrukcję szkieletową i więźbę dachową kościoła w zakresie stanu technicznego i zagrzybienia, tynki i wypełnienia ścian, krzesła, archiwalia i epitafia, okna i drzwi kościoła oraz duże organy. Opracowano system orientacyjny i wykonano inwentaryzację budowlano- konserwatorską oraz inwentaryzację elementów wystroju i wyposażenia. Przeprowadzono badania klimatyczne wnętrza kościoła, badania geologiczne i hydrogeologiczne. Zabezpieczenia obejmowały nieszczelne dachy, okna oraz malowidła na deskowaniach stropów empor głównych i międzyempor i okładzinach mieczy. Próbne restauracje pozwoliły na uzyskanie praktycznych doświadczeń konserwatorskich i przeprowadzono je na charakterystycznych dla kościoła elementach wyposażenia i wystroju (putto, figura anioła, fragment epitafium, jedno krzesło, kamienne epitafium, Biblia Marcina Lutra i rękopiśmienna księga zgonów. Wykonano również konserwację jednego okna zewnętrznego i drzwi. Prace opisane powyżej zostały wykonane przez specjalistów Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Niemieckiego Centrum Rzemiosła i Ochrony Zabytków w Fuldzie oraz firmy wybrane na drodze przetargów.

Począwszy od 1996 roku prace koncentrowały się na konserwacji elementów wyposażenia i renowacji konstrukcji. Przeprowadzono konserwację kamiennego epitafium Juliany Elisabeth Milich, malowidła olejnego Personifikacja Pokoju i w końcu pięciu malowideł olejnych zdobiących stropy nawy głównej i transeptu.

Na podstawie wyników przeprowadzonych badań opracowano w 1996 roku projekt budowlany renowacji konstrukcji kościoła i jesienią tego roku rozpoczęto prace od więźby dachowej naw głównych. Prace obejmowały wymianę częściową lub całkowitą zniszczonych elementów konstrukcyjnych, niezbędne wzmocnienia, oczyszczenie, ociosanie i impregnację oraz wymianę gontowego pokrycia. Ten etap prac został w końcu 1997 roku zakończony i przystąpiono do renowacji konstrukcji szkieletowej kościoła. Roboty na tym etapie wymagały odsłonięcia elementów konstrukcji przysłoniętych od strony wewnętrznej polichromowanym deskowaniem. Przyjęto koncepcję takiego prowadzenia prac, aby demontowane okładziny wracały na miejsce po zakończeniu robót konstrukcyjnych w takim stanie, aby nie był konieczny ich powtórny demontaż. Prowadzono zatem w miarę posiadanych środków ich konserwację (prace stolarskie i konserwatorskie polichromii) oraz zabezpieczano stronę niewidoczną odpowiednimi impregnatami. Prace budowlano- konserwatorskie podzielone były na cztery etapy obejmujące każdorazowo konstrukcję szkieletową jednej ćwiartki kościoła wraz z dachami naw bocznych. Począwszy od 1999 roku zabiegom renowacyjnym poddano również niektóre, będące w najgorszym stanie technicznym przybudówki. Remont konstrukcji kościoła zakończony został jesienią 2001 roku, a prace w przybudówkach wiosną 2002r. Ostatni zakres zrealizowanych prac obejmował remont kanalizacji deszczowej i zagospodarowanie terenu wokół kościoła wraz z oświetleniem terenu i małą architekturą. Prace te rozpoczęto jesienią 2001 roku i zakończono w kwietniu 2002r.

W 2003r. Parafia Ewangelicko – Augsburska w porozumieniu z Wojewódzkim Oddziałem Służby Ochrony zabytków we Wrocławiu przystąpiła do krajowego programu konserwacji zabytków drewnianych. Dzięki przyznanym środkom finansowym został przeprowadzony remont największej przybudówki w kościele – zakrystii. Również w 2003 r. fundusze pozwoliły na wykonanie renowacji 60 szt. okien. To jednak tylko 1/3 – pozostałe czekają na remont.

Rok 2004 był niezwykle ważny w długoletnim procesie renowacji Kościoła Pokoju. Zakończono renowację konstrukcji całego kościoła wraz ze wszystkimi przybudówkami. Realizacja prac doprowadziła cały kościół do prawidłowego stanu technicznego i przyczyniła się do znacznej poprawy wyglądu zewnętrznego świątyni. W ramach renowacji przybudówek wykonano prace ciesielskie obejmujące remont konstrukcji szkieletowej i konstrukcji więźb dachowych, prace murarskie, tynkarskie i malarskie przy wypełnieniach konstrukcji oraz prace blacharskie i pokrywcze dachów wraz z niezbędnymi obróbkami blacharskimi, rynnami i rurami spustowymi. Poddano też zabiegom konserwatorskim stolarkę okienną i drzwiową w przybudówkach objętych renowacją oraz wykonano konserwację okładzin ściennych i sufitowych. W ramach prac towarzyszących zdemontowano dwa kamienne epitafia, które w latach następnych poddane zostaną konserwacji i powrócą na poprzednie miejsca przy elewacjach kościoła. Wyremontowano również zewnętrzne schody prowadzące do przybudówek oraz balustrady.

Pomimo ogromnego zakresu już wykonanych prac kościół nie odzyskał jeszcze w pełni dawnego blasku. Potrzebne są w dalszym ciągu fundusze umożliwiające zakończenie w niezbędnym zakresie prac i rozpoczęcie konserwacji pozostałych elementów wyposażenia i wystroju wnętrza. Barokowy ołtarz, duże organy, ambona, liczne rzeźby i polichromia – wciąż czekają na odrestaurowanie. Podobnie jest z zabytkowym cmentarzem. Nagrobkami, kaplicami i całą gamę starych drzew również należy objąć programem renowacji.

Prace renowacyjne przy Kościele Pokoju w Świdnicy finansowo wsparli: Ministerstwo Badań i Technoligii, Bonn; Fundacja Współpracy Polsko – Niemieckiej, Warszawa; Fundacja Ochrony Środowiska, Osnabrück, Generalny Konserwator Zabytków, Warszawa; Ministerstwo Kultury Departament Ochrony Zabytków; Urząd Miejski w Świdnicy; Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Niemieckie Towarzystwo Współpracy Technicznej w Berlinie we współpracy z Fundacją Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych z Opola.